تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲
خواب رفتن، احساس بی‌حسی یا سوزشی است که معمولاً در اندام‌های نهایی بدن مانند دست‌ها، بازوها، پاها یا کف پاها اتفاق می‌افتد. البته این احساس در سایر نقاط بدن نیز ممکن است ایجاد شود. به طریق مشابه، هنگامی که فرد برای مدت طولانی بر روی پاهای خود بنشیند ممکن است احساس سوزن سوزن شدن در آن‌ها حس کند. این احساس که یک احساس موقت است به دلیل وارد آمدن فشار بر روی عصب‌های تأمین کننده اندام ایجاد می‌شود. هنگامی که فشار از روی عصب برداشته شود این احساس ناراحت کننده نیز از بین می‌رود. ممکن است در برخی افراد حس به خواب‌رفتگی اندام‌ها مزمن و طولانی‌مدت باشد. این حالت ممکن است نشانه‌ای از آسیب‌دیدگی جدی‌تر عصب‌ها باشد. درمان خواب رفتن اندام بسته به دلیل به وجود آمدن آن متفاوت است.
دلایل
علت‌های مختلفی در بروز خواب رفتن دست و پا وجود دارد. دلایل خواب رفتگی دست و پا عبارت‌اند از:
- ضربه
- تصلب چندگانه بافت‌ها
- وجود تومور در ستون فقرات یا مغز
- بالا بودن سطح ویتامین دی یا سایر ویتامین‌ها
- دیابت
- بیماری فیبرومیالژیا
- فشار خون بالا
- عفونت
- آسیب‌دیدگی عصب‌ها
- وجود دیسک وراثتی در قسمت پایین ستون فقرات می‌تواند باعث ایجاد درد در کمر، ساق پا یا کف پا در فرد گردد.
- سندروم تونل کارپال، گرفتگی عصبی در مچ دست است که باعث بی‌حسی و مورمور شدن انگشتان دست می‌شود.
- عصب فشرده شده یا تحت فشار قرار گرفته، عصب تحت فشار هنگامی اتفاق می‌افتد که توسط بافت‌های اطراف عصب، فشار زیادی بر روی آن وارد می‌شود. این فشار باعث می‌شود قسمت‌هایی که آن عصب تأمین می‌کند به خواب رفته و عملکردش مختل گردد. عصب تحت فشار در هر قسمتی از بدن مانند صورت، گردن، مچ یا کمر می‌تواند اتفاق می‌افتد.
علائم
علائم به خواب رفتگی یا عصب تحت فشار عبارت‌اند از:
- احساس مورمور شدن یا سوزن سوزن شدن
- احساس درد یا سوختگی
- بی‌حسی یا کم حسی در ناحیه تحت اثر
- احساس اینکه ناحیه تحت اثر به خواب رفته است.
- احساس خارش یا سوزن سوزن شدن
- گرم بودن یا سرد بودن پوست
این علائم خواب رفتگی دست و پا ممکن است به طور مداوم یا متناوب باشد. معمولاً این نشانه‌ها در قسمت تحت اثر (به خواب رفته) ظاهر می‌شود اما گاهی ممکن است در اطراف آن نیز منتشر شود.
عوامل خطر
برخی عوامل احتمال مبتلا شدن به موقعیت عصب فشرده را بالاتر می‌برد. این عوامل به شرح زیر است:
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به سندروم کانال کارپال هستند. ممکن است این مسئله به علت باریک‌تر بودن کانال‌های عصبی در زنان باشد.
- اضافه وزن: اضافه وزن زیاد در فرد می‌تواند سبب وارد آمدن فشار زیاد بر عصب‌ها گردد.
- حاملگی: اضافه وزن و زیاد شدن آب بدن در زنان باردار می‌تواند باعث تورم و وارد آمدن فشار بر عصب‌ها گردد.
- بیماری تیروئید: این بیماری شخص را در معرض خطر ابتلا به سندروم تونل کارپال قرار می‌دهد.
- دیابت: بیماری دیابت می‌تواند سبب آسیب دیدن بافت‌ها و اعصاب بدن شود.
- آرتریت روماتوئید: این بیماری باعث التهاب می‌شود و التهاب ایجاد شده سبب فشرده شدن عصب‌ها در مفاصل می‌شود.
- استراحت طولانی‌مدت در تختخواب: استراحت طولانی‌مدت در تختخواب باعث فشرده شدن عصب‌ها و بالا رفتن احتمال بروز خواب رفتگی اندام‌ها شود.
- استفاده زیاده از حد: کسانی که مشاغل و یا عادت‌هایی دارند که طی آن از دست‌ها، بازوها یا پاها زیاد استفاده می‌کنند و آن را حرکت می‌دهند بیش از سایرین در معرض ابتلا به عصب تحت فشار، به خواب رفتگی اندام‌ها یا آسیب‌دیدگی عصب‌ها هستند.
تمامی افراد ممکن است به مشکل عصب تحت فشار دچار شود. بیشتر مردم تا کنون خواب رفتن دست و پا را تجربه کرده‌اند.
تشخیص
برای تشخیص علت خواب رفتن پا و دست، پزشک ابتدا سابقه بیماری شما را بررسی می‌کند و درباره علائمی که شما تجربه می‌کنید، سؤالاتی از شما می‌پرسد. سپس ممکن است پزشک برخی آزمایش‌های فیزیکی را بر روی شما انجام دهد و بر اساس نتایج این آزمایش‌ها، ممکن است درمانی برای شما تجویز شود.
- آزمون انتقال عصب‌ها: این آزمایش نشان می‌دهد سرعت انتقال پیام‌های عصبی در بدن فرد به چه میزان است.
- الکترومیوگرافی: در این آزمایش فعالیت‌های الکتریکی نحوه تعامل عصب و ماهیچه مورد برسی قرار می‌گیرد.
- ام آر آی: در این روش قسمت‌های مختلف بدن با دقت نشان داده می‌شود.
- اولتراسوند: این روش برای گرفتن تصویر از بدن استفاده می‌شود. از اولتراسوند برای تصویربرداری از قسمت‌های کوچک‌تر بدن به منظور تشخیص فشردگی عصب‌ها یا آسیب‌دیدگی آن‌ها مانند آنچه در عارضه سندروم تونل کارپال اتفاق می‌افتد استفاده می‌شود.
نوع آزمایشی که پزشک برای شما تجویز می‌کند به نتیجه این آزمایش‌ها، علائم فرد و سابقه پزشکی وی بستگی دارد.
درمان خواب رفتگی دست و پا
درمان مشکل خواب رفتن دست و پا به دلیل به وجود آمدن آن وابسته است. چنانچه یک مشکل پزشکی باعث به وجود آمدن علائم بیماری شده باشد، درمان آن مشکل پزشکی می‌تواند مسئله به خواب رفتن دست و پا را نیز درمان کند.
استراحت و استفاده از کمربند
احتمالاً درمان خواب رفتن با استفاده از نوعی کمربند به بیمار پیشنهاد داده می‌شود. استراحت کافی نیز می‌تواند بهبودی بافت‌های بیمار را تسریع کند. یک متخصص به شما روش مناسب و بهترین را پیشنهاد خواهد کرد. استراحت، به خصوص برای رفع مشکل عصب فشرده شده، بسیار مؤثر است. در این حالت، فعالیت‌هایی که فشار بر عصب‌ها می‌آورند، باید متوقف شوند تا بافت‌ها بهبود یابند. برای این منظور، لازم است فرد استراحت کند و در بعضی موارد، استفاده از کمربند یا گچ برای جلوگیری از حرکت پا پیشنهاد می‌شود. با این حال، استفاده بلندمدت از کمربند ممکن است عوارض و مشکلاتی را به همراه داشته باشد. بنابراین، لازم است به دقت به توصیه‌های پزشک پیروی کنید.
ورزش درمانی
روش ورزش درمانی جهت تقویت ماهیچه‌های اطراف عصب تحت فشار به کار می‌رود. ماهیچه‌های قوی باعث آزاد شدن فشار بافت‌ها شده و از وارد آمدن فشار مجدد بر روی عصب جلوگیری می‌کند. ماهیچه‌های قوی باعث افزایش انعطاف، دامنه حرکت و تحرک ماهیچه‌ها نیز می‌شود. افزایش جریان خون توسط تمرینات ورزشی، کششی یا ماساژ در کسانی که با مشکل به خواب رفتن دست و پا مواجه هستند می‌تواند به سرعت حس مورمور شدن و بی‌حسی اندام‌ها را از بین ببرد.
درمان دارویی
استفاده از برخی داروها مثل ایپوبروفن (ادویل، موترین) و ناپروکسن سدیم (آلیو) و حتی تزریق استروئید در کف پا می‌تواند باعث کاهش درد و التهاب و تورم پا شود. در صورتی که به دلیل فیبرومیالژیا با مشکلات خواب مواجه هستید، ممکن است از داروهایی مانند پرگابالین (لیریکا) یا دولوکستین (سیمبالتا) استفاده کنید.
عمل جراحی
درصورتی‌که درمان‌های ذکر شده نتوانستند مشکل را حل کنند، جهت کاهش فشار بر روی عصب‌ها از عمل جراحی استفاده می‌شود. در عمل جراحی ممکن است رباط کارپال شل شود، زائده استخوانی حذف شده و یا حتی قسمتی از دیسک کمر برداشته شود. نوع عمل به علائمی که بیمار دارد و همچنین دلایل بروز مشکل در وی بستگی دارد.
پیشگیری
اگرچه تمام فشارهایی که بر روی عصب‌ها وارد می‌شود غیرقابل پیشگیری است، اما با اتخاذ برخی اقدامات می‌توان احتمال بروز فشار بر روی عصب‌ها را به حداقل رساند. نگهداری ژست بدنی صحیح و حفظ وضعیت مناسب اندام‌ها می‌تواند از بروز فشار غیرضروری بر روی عصب‌ها جلوگیری کند. همچنین، جلوگیری از آسیب‌های ناشی از بلند کردن وزنه‌های سنگین در وضعیت‌های نامناسب بسیار مهم است. با آگاهی از وضعیت بدنی خود و تغییر مداوم وضعیت و حالت بدن، می‌توانیم از وارد شدن فشار بر روی عصب‌ها که باعث به خواب رفتن دست و پا می‌شود، پرهیز کنیم. همچنین، با جلوگیری از انجام فعالیت‌های تکراری و متناوب و یا استراحت مناسب بین آن‌ها، می‌توانیم از به خواب رفتن بدن که ناشی از افزایش فعالیت ماهیچه‌ها است، جلوگیری کنیم. همچنین، با داشتن وزن متعادل و انجام تمرینات ورزشی منظم، از جمله تمرینات تقویت و انعطاف عضلات، می‌توانیم ماهیچه‌های قوی و سالم داشته باشیم که در جلوگیری از مشکلات به خواب رفتن دست و پا بسیار مؤثر است.
