زمانی که به درد پاشنه‌ی پا مبتلا هستید، معمولاً تصور می‌شود که دلیل آن خار پاشنه است. خار پاشنه عارضه‌ای است که در طی آن، یک زائده‌ی استخوانی به صورت توده‌ای از کلسیم در بین پاشنه و قوس کف پا ایجاد می‌شود. خار پاشنه معمولاً در جلوی پاشنه‌ی پا ایجاد شده و در نهایت باعث تحت تأثیر قرار گرفتن دیگر نقاط پا می‌شوند. این زائده‌ی استخوانی معمولاً در حدود 6 میلی‌متر طول داشته و در نتیجه با چشم غیرمسلح در بسیاری از موارد قابل رؤیت نیست. خار پاشنه معمولاً با روش‌هایی مثل عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس که برای دیگر عارضه‌های پا انجام می‌شوند، تشخیص داده می‌شود. تشخیص خار پاشنه کار دشواری است. خار پاشنه همیشه دچار درد نشده و تمامی موارد درد پاشنه‌ی پا نیز به دلیل خار پاشنه نیستند.
خار پاشنه معمولاً باعث احساس درد در زیر یا روی استخوان پاشنه می‌شود. این درد معمولاً به هنگام بیدار شدن در صبح و زمانی که بر روی پای خود ایستاده‌اید بیشتر است. همچنین ممکن است به هنگام ایستادن پس از مدت زمان‌های طولانی نشستن، مانند زمانی که در حال کار پشت میز یا رانندگی هستید، احساس درد کنید. این ناراحتی‌ها پس از چند دقیقه راه رفتن کاهش یافته و بعداً دوباره باز می‌گردند. خار پاشنه می‌تواند موجب احساس دردهای متناوب و یا مزمن شود. درمان هر گونه بیماری التهابی مرتبط با این عارضه می‌تواند از بروز خار پاشنه جلوگیری کند.
اگر پس از انجام فعالیت احساس درد در پاشنه‌ی پا می‌کنید، متخصصین ما در کلینیک پا دکتر فرخانی می‌توانند به شما مشاوره دهند. التهاب معمولاً به روش‌های درمانی محافظه‌کارانه و بدون جراحی پاسخ داده و در اکثر موارد نیازی به انجام عمل جراحی نیست.
جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو وقت تشخیص و درمان خار پاشنه با ما تماس بگیرید.
علل
خار پاشنه به طور مستقیم به علت کشیدگی‌های طولانی مدت عضلات و رباط‌ها ایجاد می‌شود. این فشار زیاد در مدت‌زمان طولانی در نهایت سبب کشیده شدن و از بین رفتن بافت‌های نرم در پاشنه‌ی پا می‌شود.
خار پاشنه با گذشت زمان ایجاد می‌شود، این عارضه به‌طور ناگهانی پس از یک بار فعالیت ورزشی یا تمرین کردن ایجاد نخواهد شد. خار پاشنه زمانی ایجاد می‌شود که فرد علائم اولیه مانند درد پاشنه را نادیده بگیرد. فشار مکرر در اثر پیاده‌روی، دویدن یا پریدن بر روی سطوح سخت، علت اصلی ایجاد خار پاشنه می‌باشند. این عارضه در اثر استفاده از کفش‌هایی که به‌خوبی از پا حمایت نمی‌کنند نیز ایجاد می‌شود. بیش از نیمی از موارد خار پاشنه، در افرادی دیده می‌شود که به فاسئیت پلانتار نیز مبتلا هستند. این عارضه‌ی دردناک، بافت محکم و فیبروزی که بین پاشنه تا انگشتان پا کشیده شده است را درگیر می‌کند. ابتلا به فاسئیت پلانتار، خطر بروز خار پاشنه را افزایش می‌دهد.
خار پاشنه ممکن است در اثر موارد زیر نیز ایجاد شود:
- آرتروز
- کبودی پاشنه
- کفش نامناسب
- مشکلات مربوط به راه رفتن
- استفاده‌ی بیش از حد از دمپایی
- استفاده از کفش پوسیده
همه‌ی افراد ممکن است به خارپاشنه مبتلا شوند با این حال گروه‌های خاصی از افراد در خطر بیشتری برای ابتلا به این عارضه قرار دارند. افرادی که زیاد راه می‌روند و یا کسانی که گلف و تنیس بازی می‌کنند، در خطر بسیار بیشتری برای ابتلا به خار پاشنه قرار دارند. از آن جایی که طراحی کف پا طوری نیست که بتواند وزن اضافی را تحمل کند، افراد مبتلا به اضافه وزن نیز در خطر بیشتری برای بروز خار پاشنه قرار دارند. رباط‌های زیر پا در افراد مبتلا به اضافه وزن تحت فشار مداوم بوده که در نهایت سبب بروز مشکلات پا خواهد شد.
علائم خار پاشنه
علائم خار پاشنه ممکن است شامل درد، التهاب و تورم در جلوی پاشنه باشند. ناحیه‌ی آسیب دیده‌ی پاشنه نیز ممکن است به هنگام لمس کردن گرم به نظر برسد. علائم این عارضه ممکن است به قوس کف پا منتشر شوند. در نهایت، یک بیرون‌زدگی کوچک استخوانی، دیده خواهد شد.
برخی از موارد خار پاشنه، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. در حدود نیمی از افراد مبتلا به خار پاشنه، در اثر این عارضه احساس درد می‌کنند. همچنین ممکن است هیچ تغییری در بافت‌های نرم و استخوان‌های اطراف پاشنه دیده نشود.
تشخیص
تشخیص خار پاشنه توسط خود بیمار کار دشواری است. این امر به دلیل شباهت زیاد علائم این عارضه با دیگر انواع درد پاشنه و مشکلات مربوط به پا می‌باشد. لازم است تا بیمار برای انجام تشخیص مناسب، به پزشک مراجعه کند. تشخیص خار پاشنه بر اساس سابقه‌ی درد و حساسیت موضعی در ناحیه‌ی استخوانی درگیر شده انجام خواهد شد. یکی از راه‌های تشخیص خارپاشنه، حساسیت نسبت به لمس نقطه‌ای در کف پاشنه‌ی پاست که راه رفتن پابرهنه بر روی کاشی و چوب را دشوار می‌سازد. عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس به منظور شناسایی زائده‌ی استخوانی بر روی استخوان پاشنه انجام می‌شود.
درمان خار پاشنه
گزینه‌های درمانی برای خار پاشنه ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشند:
- استراحت: استراحت دادن به پاها پس از مدت زمان‌های طولانی ایستادن و فعالیت‌های دیگر اهمیت زیادی دارد.
- کمپرس سرد: استفاده از کمپرس سرد پس از ورزش کردن و پیاده‌روی می‌تواند تا حد زیادی مفید باشد. در ابتدا برای تسکین درد و التهاب بافت‌های اطراف می‌توانید در هر ساعت به مدت 10 دقیقه از کمپرس سرد استفاده کنید.
- تزریق داروهای ضدالتهاب: این داروها می‌توانند به تسکین درد و التهاب در پاشنه و قوس کف پا کمک کنند.
- داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه: این داروها شامل استامینوفن، آسپرین یا ایبوپروفن می‌باشند.
کفی‌های طبی کفش
راه حل‌های گفته شده در بالا تنها موقتی هستند. شما می‌توانید برای درمان خارپاشنه از کفی‌های طبی کفش نیز استفاده کنید. این کفی‌ها از قوس کف پای شما حمایت می‌کنند. وسایل طبی با هدف اصلاح مشکلات مربوط به راه رفتن و به‌خصوص صافی کف پا طراحی می‌شوند. صافی کف پا یکی از عارضه‌های شایع در پا بوده و تا حد زیادی به بروز خار پاشنه کمک می‌کند. وسایل طبی برای اصلاح وضعیت پا و بازگرداندن آن به شرایط عادی کارایی زیادی دارند. با حمایت کافی از قوس کف پا و جلوگیری از چرخی بیش از حد پا به طرف داخل، فاسیای پلانتار تحت فشار بسیار کمتری قرار خواهد گرفت. فشار کمتر بر روی رباط به معنی کمتر کشیده شدن استخوان پاشنه بوده و این امر سبب بهبودی سریع‌تر التهاب خواهد شد.
تمرینات فیزیوتراپی و تمرینات کششی
علاوه بر وسایل طبی، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند تا تمریناتی را برای افزایش انعطاف‌پذیری و طول رباط‌های پا انجام دهید. این کار به کاهش فشار وارد شده بر روی فاسیای پلانتار کمک می‌کند. این تمرینات را می‌توان در هر زمانی از روز انجام داد ولی انجام تمرینات کششی به هنگام شب و قبل از خواب کارایی بسیار زیادی دارد. یکی از راه‌های کشیدن فاسیای پلانتار، کشیدن کف پا با استفاده از دست و انگشتان است. این حالت کشیده را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید. این حرکت را 5 مرحله تکرار کرده و در روز 3 مرتبه آن را انجام دهید. انجام مرتب تمرینات کششی تا زمانی که درد از بین برود نیازمند اراده‌ی قدرتمندی است ولی این کار اهمیت بالایی دارد. این حرکت را همراه با تمرین کششی ساق پا در حالت پای صاف انجام دهید.
اسپلینت شبانه
اسپلینت شبانه نوعی اسپلینت است که در طول شب مورد استفاده قرار گرفته و البته می‌توان آن را برای دوره‌های زمانی کوتاه‌تر در طول روز نیز استفاده کرد. نقش این اسپلینت، جلوگیری از سفت شدن بافت‌ها در طول شب می‌باشد. برخی از افراد به هنگام استفاده از این وسایل احساس ناراحتی می‌کنند ولی در صورتی‌که بتوان مدت زمان استفاده از این وسیله را هر شب افزایش داد، نتایج این کار ارزشمند خواهند بود. استفاده از اسپلینت شبانه، کارایی بیشتری نسبت به ورزش‌های مخصوص برای این عارضه خواهد داشت.
عمل جراحی
ممکن است پزشک به‌عنوان آخرین گزینه‌ی ممکن، عمل جراحی را به شما پیشنهاد کند. در این عمل جراحی، خار پاشنه برداشته می‌شود. در برخی از موارد، در طول این عمل عضله‌ی فاسیای پلانتار نیز شل می‌شود.
جراحی خار پاشنه نه تنها درد را کاهش می‌دهد بلکه می‌تواند تحرک پذیری در پا را نیز افزایش دهد. اکثر افرادی که تحت این عمل جراحی قرار می‌گیرند، به فاسئیت پلانتار نیز مبتلا هستند. به دلیل وجود دیگر راه‌ها و روش‌های درمانی، انجام عمل جراحی برای خار پاشنه رواج زیادی ندارد.
پیشگیری
پیشگیری از خارپاشنه نیازمند توجه بیشتر به وضعیت سلامتی پاست. در مورد فشارهایی که در طول روز به پاهای خود وارد می‌کنید مراقب باشید و حتماً در آخر روز، به پاهای خود استراحت دهید.
نکاتی برای پیشگیری از بروز خار پاشنه:
- از انجام فعالیت‌های مکرر خودداری کنید. حتماً چندین فعالیت و ورزش را به طور هم‌زمان دنبال کنید.
- قبل از ورزش کردن بدن خود را گرم کنید.
- هر روز از کفش‌های متفاوتی استفاده کنید تا فشار اضافی به پاهای شما وارد نشود.
- از کفش مناسب استفاده کنید. کفش باید به‌خوبی از پای شما حمایت کرده و بخش زیادی از ضربات را جذب کند.
- برای انجام هر فعالیتی از کفش مخصوص و مناسب آن فعالیت استفاده کنید. برای مثال شما برای انجام تمرینات هوازی به کفش تمرینی و برای دوندگی به کفش مخصوص دو احتیاج خواهید داشت.
- از کفش‌های پاشنه‌بلند و دیگر کفش‌هایی که به پا فشار وارد می‌کنند دوری کنید.
- در صورت توصیه‌ی پزشک، وزن خود را کاهش دهید. این کار به کاهش فشار اضافی بر روی پاها کمک می‌کند.
