علت و درمان ورم پا

تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲

بدلیل اثر جاذبه بر مایعات بدن، ساق‌ها و پاها معمولاً بیشتر به تورم مبتلا می‌شوند. اما باید توجه داشت که تجمع مایعات در بدن تنها عاملورم پا و ساق نیست. آسیب‌ها و التهابات می‌توانند باعث تجمع مایعات و در نتیجه تورم پا شوند. تورم پا باعث می‌شود قسمت پایینی بدن بزرگ‌تر از حد طبیعی به نظر برسد و ممکن است مشکلاتی مانند درد و مشکل در راه رفتن ایجاد کند. اگرچه تورم پاها همیشه نشانه‌ای از مشکل جدی نیست، اما شناخت علت آن می‌تواند از به وجود آمدن مشکلات بعدی جلوگیری کند. درمان تورم پا بستگی به علت آن دارد. پزشک ممکن است داروهای ادرار آور را تجویز کند تا تورم را کاهش دهد، اما باید توجه داشت که استفاده از این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باد. در صورتی که تورم پا به مشکل جدی پزشکی مربط نباشد، قبل از شروع درمان دارویی می‌توانید از روش‌های درمانی خانگی برای کاهش تورم استفاده کنید.

علل

اگر فرد در طی روز مدت زیادی سر پا بایستد احتمال تورم پا و ساق در او بالا خواهد بود. افزایش سن می‌تواند احتمال تورم را بالا ببرد. از دیگر علل تورم پا، ساق و قوزک می‌توان به پرواز و رانندگی طولانی اشاره کرد. برخی از شرایط ویژه‌ پزشکی می‌توانند باعث تورم پا یا قوزک شوند. این موارد عبارتند از:

• چاقی
• نارسایی عروق
• بارداری
• آرتریت روماتوئید
• وجود لخته‌های خونی در پا
• نارسایی قلبی
• نارسایی کلیه
• عفونت ریه
• نارسایی کبد
• تورم غدد لنفاوی یا تورمی که به علت بسته شدن سیستم لنفاوی به وجود می‌آید.
• جراحی‌هایی که در گذشته انجام شده‌اند مانند جراحی لگن، پا، قوزک یا انگشتان

برخی داروهای خاص می‌توانند به تورم پا یا قوزک بیانجامد. این موارد عبارتند از:

داروهای ضد افسردگی از قبیل فنلزین، نورترپتیلین، آمی تریپتیلین و داروهای بلاکر کانال کلسیم که برای درمان فشار خون بالا به‌کار می‌روند مانند نیفدیپین، آملودیپین و وراپامیل و داروهای هورموتی مانند داروهای ضدبارداری، استروژن یا تستسترون، استروئید

التهاب بدن ناشی از آسیب و جراحت می‌تواند باعث تورم پا یا قوزک شود. مواردی که باعث این نوع التهاب می‌شوند عبارتنداز:

پیچ خوردگی قوزک، استئوآرتریت، نقرس، شکستگی پا، پارگی تاندون آشیل، پارگی رباط صلیبی قدامی.

علائم

ورم پا با گذشت زمان شدتش افزایش می‌یابد و در طول روز بدتر می‌شود. این ورم طولانی مدت باعث ایجاد حفره در پا می‌شود. وقتی بیمار نقطه‌ی متورم را فشار می‌دهد، متوجه می‌شود که نقطه‌ی مذکور فرو می‌رود. تورم پا به مدت طولانی باعث زخم شدن پوست می‌شود. همچنین، با گذشت زمان علائم دیگری نیز بروز می‌کند که شامل فشار خون بالا، سردرد، افزایش ادرار، تورم دست و مچ، پف کردن چشم‌ها و افزایش وزن می‌شوند.

عوارض

عوارض تورم پا یا قوزک عبارتند از:

• افزایش تورم
• قرمزی یا التهاب
• به وجود آمدن دردهای ناگهانی
• درد قفسه سینه که بیش از یک یا سه دقیقه طول بکشد.
• احساس ضعف و سرگیجه
• گیجی

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد

• بیمار احساس کند نفس کشیدنش کوتاه شده است.
• بیمار احساس درد، فشار و سنگینی در قفسه سینه کند.
• بیمار دارای بیماری قلبی یا کلیه باشد و تورم بدن او بدتر شود.
• بیمار دارای سابقه بیماری کبد باشد و اخیرا پا یا شکم او دچار تورم شده باشد.
• پای متورم بیمار، قرمز باشد یا هنگام دست زدن به آن داغی‌اش احساس شود.
• بیمار تب داشته باشد.
• بیمار باردار باشد و دچار تورم شده باشد یا آنکه تورم بدن او افزایش یابد.

تشخیص

پزشک سعی می‌کند علت تورم پا یا قوزک را پیدا کند و بدین منظور به بررسی وضعیت جسمانی بیمار می‌پردازد و از او در خصوص موارد زیر سوال می‌کند:

سابقه پزشکی بیمار، وضعیت فعلی سلامت او، زمان به وجود آمدن علائم و نشانه‌های بیماری، پایدار بودن علائم یا موقتی بودن آن‌ها، داشتن سابقه تورم پا یا زانو در گذشته، داروهایی که بیمار مصرف کرده است.

اگر دلیلی برای تورم پا وجود داشته باشد، پزشک انجام برخی آزمایشات را توصیه خواهدکرد. این آزمایشات عبارتند از:

عکسبرداری از قفسه سینه توسط اشعه ایکس، آزمایش ادرار، آزمایش عملکرد کبد، آزمایش عملکرد قلب و بررسی وضعیت دست و پا به لحاظ وجود لخته‌های خونی.

نوع آزمایشاتی که پزشک تجویز می‌کند به موارد و علائمی که ایجاد می‌شود بستگی دارد.

پیشگیری و درمان

مدیریت شرایط پزشکی

اگر بیمار دارای شرایط خاص پزشکی باشد که باعث تورم پاها شود، پزشک داروهای لازم را تجویز می‌کند و علائم او را به خوبی مدیریت می‌کند. افرادی که دچار بیماری‌های کلیوی یا نارسایی قلبی اند باید میزان مایعاتی که روزانه دریافت می‌کنند را محدود کنند.

اقدامات مهم در ورزش

از آنجایی که بیماران نمی‌توانند همواره در طول انجام فعالیت‌های جسمانی از آسیب دیدن بدن جلوگیری کنند، گرم کردن بدن قبل از شروع ورزش می‌تواند به آن‌ها کمک کند. این اقدامات می‌تواند شامل راه رفتن یا دویدن قبل از شروع فعالیت جسمانی باشد. استفاده از کفش‌ها و کفی‌های محافظ پا در هنگام ورزش نیز مفید است. کفش‌های ورزشی مناسب می‌توانند به بهبود راه رفتن و جلوگیری از آسیب‌ها کمک کنند. بنابراین، برای انتخاب کفش‌ها، باید با فعالیت یا نیازهای هر فرد مطابقت داشته باشند. در نتیجه، هنگام دویدن یا راه رفتن باید از کفش‌های مناسب استفاده کنند.

جوراب‌های ورزشی

در برخی موارد، جوراب‌های ورزشی می‌توانند از تورم زانو و پا جلوگیری کنند. این جوراب‌ها فشار را به ساق پا منتقل می‌کنند و به کاهش تورم پاها کمک می‌کنند. این موارد عبارتند از:

• ترمبوز سیاهرگی
• تورم غدد لنفاوی
• واریسی شدن سیاهرگ‌ها
• نارسایی سیاهرگ‌ها

باید قبل از استفاده از جوراب‌های ورزشی که پاها را فشار می‌دهند با پزشک مشورت کرد. این جوراب‌ها باید مطابق با نیاز بیمار باشند. باید در طول روز این جوراب‌ها را پوشید و هنگام رفتن به رختخواب آن‌ها را از پا درآورد.

رژیم غذایی

رژیم غذایی که حاوی مقادیر کمی سدیم باشد از تجمع مایعات در بدن جلوگیری می‌کند. فست فودها در زمره غذاهایی قرار دارند که حاوی مقادیر زیادی سدیم‌اند. کنسرو سوپ و گوشت‌های منجمد حاوی مقادیر بسیار زیادی سدیم هستند. بنابراین باید قبل از مصرف آن‌ها به دقت برچسب روی آن‌ها را مطالعه کرد.

بلند کردن پاها

از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی خودداری کنید. هنگام پرواز، پاهای خود را بکشید و درصورت امکان گاهی بلند شوید و سرپا بیاستید. هنگام رانندگی هر یک ساعت یکبار خودرو را متوقف کنید و قدم بزنید. اگر در طول روز زیاد سر پا می‌ایستید برای جلوگیری از تورم پاها هنگام بازگشت به منزل آن‌ها را در آب گرم قرار دهید.

درمان خانگی

برای درمان تورم پا یا قوزک در منزل، نکات زیر را به‌خاطر بسپارید:

• استراحت کنید: تا زمانی که تورم پاها از بین می‌رود یا تا زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنید در منزل استراحت کنید.
• یخ : به مدت 20 – 15 دقیقه از کمپرس یخ روی نقاط متورم استفاده کنید. سپس این کار را هر سه یا چهار ساعت یکبار تکرار کنید.