کاربرد نوار عصب و عضله در تشخیص مشکلات پا

تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲

بیمارانی که احساس درد، بی حسی، سوزش یا ضعف در پای خود دارند، ممکن است به روش‌های تشخیصی الکتریکی نیاز داشته باشند. این مطالعات می‌توانند وضعیت و شدت بیماری را مشخص کرده و در برخی موارد موقعیت دقیق آسیب عصبی را تعیین کنند. روش‌های تشخیصی الکتریکی شامل تست هدایت عصبی و نوار عضله یا الکترومیوگرام (EMG) می‌باشد. این دو تست معمولاً همزمان انجام می‌شوند و برای تشخیص دقیق نیاز به هر دوی آن‌ها است. تست هدایت عصبی، سرعت انتقال پیام‌های الکتریکی در اعصاب را اندازه گیری می‌کند و می‌تواند آسیب و تخریب‌های عصبی را تشخیص دهد. نوار عضله نیز میزان فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه گیری می‌کند.

پزشکان متخصص در زمینه‌ی روش‌های تشخیصی الکتریکی، از این روش‌ها برای تشخیص مشکلات موجود در عصب و عضله استفاده می‌کنند. از آن جایی که پزشکان حجم بیشتری از بیمار را ویزیت کرده و مشکلات پیچیده‌تری را مشاهده می‌کنند، توانایی تشخیص دقیق‌تر مشکل را خواهند داشت.

کاربرد نوار عصب و عضله در تشخیص مشکلات پا

در بسیاری از آسیب‌های عصبی که منجر به بروز علائم گزگز، بی حسی، ضعف، عدم تعادل و درد در اندام‌های پا می‌شود، از تست عصب و عضله برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود. برخی از این شرایط شامل موارد زیر می‌باشند:

سیاتیک

سیاتیک یک عارضه است که در آن عصب سیاتیک (عصبی که از ستون فقرات خارج شده و در پشت پاها ادامه پیدا می‌کند) بیمار دچار آسیب شده یا تحت فشار قرار گرفته است. این عارضه باعث احساس درد در کمر، لگن و بعضاً پشت ران‌ها می‌شود و ممکن است باعث بی حسی، مور مور، سوزش و ضعف پا شود. فتق دیسک به عنوان شایع‌ترین علت بروز این عارضه شناخته می‌شود. برای درمان سیاتیک، پس از تشخیص با استفاده از نوار عصب و عضله، بیشتر افراد با مصرف دارو برای کاهش التهاب و همچنین فیزیوتراپی برای تقویت کمر، بهبود می‌یابند. در برخی موارد نیاز به عمل جراحی نیز ممکن است.

رادیکولوپاتی

رادیکولوپاتی یا پینچ عصبی به آسیب ریشه‌های عصبی نخاع گفته می‌شود. ریشه‌های عصبی از بین مهره‌های کمر عبور می‌کنند و ممکن است در این بین دچار فشار شده یا به اصطلاح پینچ شوند. رادیکولوپاتی بیشتر در نواحی گردن و پایین کمر اتفاق می افتد. این عارضه با بروز درد، ضعف، مور مور و بی حسی در گردن، دست‌ها، پایین کمر و یا پاها تشخیص داده می‌شود. فتق دیسک و خارهای استخوانی ازجمله شایع‌ترین علل بروز این عارضه هستند. یکی از روش‌های تشخیص رادیکولوپاتی، نوار عصب و عضله است. داروهای ضد التهاب و فیزیوتراپی می‌توانند به درمان این عارضه کمک کنند. در برخی از موارد ممکن است انجام عمل جراحی ضروری باشد.

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی به معنی آسیب دیدن عصب‌هایی است که از مغز و نخاع به همه جای بدن کشیده می‌شوند. این عارضه معمولاً  برای آسیب‌های عصبی در دست و پاها استفاده می‌شود. ازجمله علائم آن می‌توان به بی حسی، سوزش، مور مور شدن و درد اشاره کرد. دیابت یکی از اصلی‌ترین علل بروز نوروپاتی های محیطی است. ازجمله عوامل دیگر این عارضه می‌توان به بیماری‌های خود ایمنی، تومورها، وراثت و کمبودهای غذایی اشاره کرد. در بسیاری از موارد پزشکان علت اصلی بروز این عارضه را نمی‌دانند. درمان علت ایجاد کننده‌ی این عارضه با تشخیص زودهنگام می‌تواند مؤثر باشد. از داروهای مختلفی نیز به منظور کاهش علائم استفاده می‌شود.

دیستروفی یا تحلیل عضلانی

دیستروفی عضلانی (MD) یک بیماری مزمن است که به عضلات اسکلتی آسیب می‌زند و باعث بروز ضعف پیشرونده ی پا و از دست رفتن کنترل حرکات می‌شود. این بیماری از 30 بیماری ژنتیکی مختلف تشکیل شده است. شایع‌ترین نوع این بیماری در کودکی شروع می‌شود و بیشتر پسران را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پزشکان برای درمان دیستروفی عضلانی از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند و به منظور کنترل علائم و بهبود عملکرد عضلات از دارو استفاده می‌کنند.

سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال در اثر فشرده شدن عصب تیبیال خلفی ایجاد شده و علائم آن ممکن است هرجایی در مسیر این عصب که از سطح داخلی مچ پا عبور می‌کند دیده شوند.

سندرم تونل تارسال شبیه به سندرم تونل کارپال بوده که در مچ دست رخ می‌دهد. هر دوی این عارضه‌ها در اکثر وارد شدن فشار به یک عصب در محیط بسته رخ می‌دهند.

شما می‌توانید برای کاهش التهاب و تسکین علائم فشار بر روی عصب، از داروهای ضد التهاب (ازجمله داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) استفاده کنید. استراحت، استفاده از یخ، فشار و بالا نگه داشتن اندام می‌توانند به کاهش تورم و التهاب کمک کنند.

بیماری شارکو ماری توث

بیماری شارکو ماری توث (CMT) یک عارضه‌ی عصبی وراثتی است. این بیماری اعصاب حسی و حرکتی در اندام‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند باعث ضعف عضلانی در پاها، بدشکلی‌های کف پا، مشکل در راه رفتن و از بین رفتن حس پاها شود. ممکن است دست‌های بیمار نیز در مراحل بعدی بیماری تحت تأثیر قرار بگیرند. بیماری شارکو ماری توث در اکثر موارد در اثر به ارث رسیدن جهش‌های ژنتیکی ایجاد می‌شود. به دلیل آسیب‌های عصبی در این بیماری، نوار عصب و عضله می‌تواند برای تشخیص آن مؤثر باشد. فیزیوتراپی، کاردرمانی، وسایل ارتوپدی و عمل جراحی می‌توانند به مدیریت ناتوانی‌های ناشی از این بیماری کمک کنند.

اسکلروز آمیوتروفیک جانبی

اسکلروز آمیوتروفیک جانبی – ALS یا بیماری لو گریگ یک بیماری عصبی عضلانی پیشرونده است. ALS باعث ضعف عضلانی پاها و ناتوانی شده و درنهایت منجر به نارسایی تنفسی خواهد شد. متخصصین به درستی علت بروز این بیماری را نمی‌دانند. پزشکان با استفاده از داروهای مختلف روند آسیب زایی بیماری به اعصاب را کند کرده و علائم را کاهش می‌دهند تا کیفیت زندگی فرد بیشتر شود.

الکترومیوگرام (EMG) و تست سرعت هدایت عصبی (NCV)

الکترومیوگرام نوعی تست عضله بوده که به طور غیرمستقیم اعصاب را نیز مورد آزمایش قرار می‌دهد. این آزمایش ممکن است توسط پزشکان مختلف تجویز شده ولی معمولاً توسط متخصص اعصاب و یا متخصص طب فیزیکی انجام می‌شود. این تست در مطب انجام شده و نیازی به بستری بیمار نخواهد بود. این تست نیازمند آمادگی قبلی نبوده و بین 30 دقیقه تا 2 ساعت زمان خواهد برد.

تجویز EMG ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. دلیل پزشک شما برای تجویز این تست معمولاً پیدا کردن آسیب‌های عصبی در بدن است. ضعف عضلات می‌تواند نشان دهنده‌ی بیماری‌های عصبی یا عضلانی بوده که الکترومیوگرافی می‌تواند برای تشخیص آن‌ها کمک کند. EMG روشی تشخیصی بوده و کاربرد درمانی ندارد.

نحوه‌ی انجام نوار عصب و عضله

این آزمایش معمولاً در دو بخش انجام می‌شود و در طی هر دو بخش، بیمار بر روی تخت و در کنار دستگاهی شبیه به رایانه دراز می‌کشد. در طی تست هدایت عصبی، شوک‌های الکتریکی کوتاهی به پای شما وارد می‌شوند تا سرعت هدایت جریان در اعصاب اندازه گیری شود. بدین منظور، الکترودهای کوچکی به نقاط مختلف پای شما متصل می‌شوند. در طی این تست ممکن است احساس مور مور داشته باشید ولی دردی احساس نخواهید کرد. ممکن است این آزمایش در اندام مختلف شما تکرار شده و اعصاب متفاوتی مورد بررسی قرار گیرند.

بخش دوم این تست با استفاده از سوزن انجام شده و عضلات به شکل دقیق‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرند. در این بخش، یک سوزن کوچک باریک وارد عضله‌ی در حال استراحت شده و به آرامی به سمت داخل می‌رود تا فعالیت عضله ضبط شود. دستگاه EMG این فعالیت را ضبط کرده و معمولاً صداهای به گوش رسیده از عضله را بلندتر می‌کند. ممکن است در هنگام وارد شدن سوزن به پوست درد خفیفی احساس شود ولی پس از آن بیشتر احساس فشار خواهید کرد. در طی این تست، هیچ دارویی از طریق سوزن تزریق نخواهد شد.

آماده سازی

آماده سازی برای تست بسیار ساده است. شما می‌توانید انواع خوراکی‌ها را خورده و داروهای خود را مصرف کنید. در صورتی که از داروهای رقیق کننده‌ی خون استفاده می‌کنید باید درمانگر خود را مطلع سازید چراکه وارد شدن سوزن به عضله‌ی شما ممکن است باعث خونریزی شود. در صورت استفاده از هر دارویی، قبل از انجام تست تکنسین مربوطه را مطلع سازید. به منظور راحتی بیشتر، بهتر است لباس گشاد بپوشید. برای انجام این تست نیازی به بی حسی نیست ولی ممکن است به شما توصیه شود قبل یا بعد از انجام تست یک قرص آسپرین، استامینوفین و یا مسکن‌های ضعیف دیگر را مصرف کنید. در اکثر موارد می‌توانید پس از انجام تست رانندگی کرده و نیازی به همراه نخواهید داشت.

نتیجه

نتیجه‌ی آزمایش به پزشک تجویز کننده‌ی تست داده خواهد شد. نتیجه‌ی آزمایش معمولاً در روز انجام آماده نیست چراکه محاسبات بیشتری باید بر روی آن انجام شوند.

درمان مشکلات پا پس از تشخیص با نوار عصب و عضله

در موارد شدید که روش‌های درمانی محافظه کارانه پس از 4 تا 6 ماه نتیجه‌ای نداشته‌اند، می‌توان از عمل جراحی استفاده کرد. برای این کار محل درد یا آسیب شناسایی شده و برش‌هایی در پاراتنون ایجاد می‌شوند. در صورت آسیب‌های شدید، ممکن است به پیوند تاندون برای ترمیم بافت نیاز باشد. پس از عمل جراحی، مدت زمان بی حرکت بودن به اندازه‌ی آسیب ترمیم شده و نحوه‌ی انجام جراحی بستگی خواهد داشت. معمولاً بیمار باید به مدت 2 تا 6 هفته بی حرکت باشد.