تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲
سوزش کف و انگشتان پا یکی از علائم شایع در طب عروق است. اکثر موارد سوزش کف و انگشتان پا به فصل خاصی وابسته نیستند. با این حال، برخی از موارد این علائم در هنگام هوای سرد شدیدتر می‌شوند. سوزش کف پا ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. منبع ایجاد این احساس سوزش همواره در رشته‌های عصبی پوست قرار دارد. برخی از علل سوزش کف پا می‌توانند منجر به آسیب عصبی شوند. آسیب عصبی همواره پیام‌ها را به مغز ارسال می‌کند و این پیام‌ها به شکل سوزش یا سوزن سوزن شدن احساس می‌شوند. این احساس معمولاً در انگشتان و کف پا رخ می‌دهد زیرا طولانی‌ترین و آسیب پذیرترین عصب‌ها در این نقاط قرار دارند. علل دیگری که سوزش کف پا را ایجاد می‌کنند، آسیب عصبی نمی‌باشند. این علل در واقع باعث فعالیت مداوم عصب‌ها می‌شوند. فعال شدن عصب‌ها باعث ایجاد احساس سوزش می‌شود. برای جلوگیری از آسیب عصبی، باید سطح قند خون خود را در همه زمان‌ها در حد مناسبی نگه دارید. با رژیم غذایی مناسب، ورزش، مصرف آب کافی، خواب کافی و مکمل‌های مناسب، می‌توانید سطح قند خون خود را کنترل کنید.
علل سوزش کف پا
علت سوزش کف پا ممکن است در اثر آسیب‌های عصبی یا پوستی در کف پا و یا بافت‌های اطراف ایجاد شود. سوختگی در اثر حرارت زیاد یا مواد شیمیایی و همچنین قرار گرفتن در معرض مواد سمی می‌تواند به اعصاب پوست آسیب وارد کرده و سبب سوزش کف پا شود. آسیب به اعصاب محیطی (نوروپاتی محیطی) نیز می‌تواند باعث ایجاد احساس سوزش در کف پا شود. نوروپاتی محیطی ممکن است در اثر بیماری‌های خاص یا برخی از عارضه‌ها ایجاد شده و یا علت آن معلوم نباشد.
دلایل فیزیکی سوزش کف پا
علت داغ شدن کف پا ممکن است فیزیکی باشد ازجمله:
- سوختگی مثل آفتاب‌سوختگی
- داروهای خاص مثل داروهای شیمی‌درمانی سرطان
- قرار گرفتن در معرض سرما
- قرار گرفتن در معرض سموم یا ترکیبات سمی مثل سرب و جیوه
- آسیب‌های فیزیکی به پا
- آسیب به اعصاب
- نوروپاتی محیطی (عارضه‌ای که باعث اختلالات عملکردی در اعصاب خارج از محدوده‌ی مغز و نخاع می‌شود).
- وارد شدن فشار بر روی عصب یا گیر افتادن آن
بیماری‌ها یا اختلالاتی که سبب سوزش کف پا می‌شوند
علت داغ شدن کف پا ممکن است در اثر بیماری یا اختلال خاصی ایجاد شده باشد که سبب آسیب‌های عصبی شده است. برای مثال:
- آثار سوء برخی از داروها، به‌خصوص داروهای شیمی‌درمانی سرطان
- دیابت
- سندرم گیلن باره (اختلال عصبی خود ایمنی)
- آلوده شدن به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) و درمان آن
- مالتیپل اسکلروز (بیماری‌هایی که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار داده و سبب ضعف، عدم هماهنگی، اختلالات تعادل و مشکلات دیگر می‌شود).
- بیماری شریانی محیطی (PAD، که به آن بیماری عروقی محیطی یا PVD نیز گفته می‌شود. عارضه این بوده که در طی آن در اثر تجمع چربی و کلسترول در دیواره‌های رگ، رگ باریک شده و حتی بسته می‌شود. در این موارد جریان خون به طرف اندام‌ها محدود خواهد شد).
- آرتریت روماتوئید
- زونا (فعال شدن دوباره‌ی ویروس واریسلا زوستر، که پس از آبله‌مرغان به حالت غیرفعال در بدن باقی می‌ماند).
- لوپوس اریتماتوی سیستمیک (اختلالی که در طی آن بدن به سلول‌ها و بافت‌های سالم خود حمله می‌کند).
- کمبود ویتامین به‌خصوص ویتامین B12 و فولات
علائم
سوزش کف پا ممکن است به علائم دیگری نیز همراه باشد که بسته به بیماری، عارضه یا اختلال ایجاد کننده‌ی آن، متفاوت خواهند بود. علائمی که به طور مکرر کف پا را درگیر می‌کنند می‌توانند بر روی دیگر دستگاه‌های بدن نیز تأثیر بگذارند. احساس سوزش ممکن است تنها بوده و یا همراه با احساس خارش (پاراستزی) و بی‌حسی وجود داشته باشد. بسته به علت داغ شدن کف پا، سوزش پا ممکن است به هنگام استراحت و یا در زمان راه رفتن و حرکت کردن احساس شود. مدت‌زمان و دوره‌ی سوزش کف پا ممکن است بسته به عارضه‌ی ایجاد کننده‌ی آن، بسیار متفاوت باشد. سوزش پای ایجاد شده به دلیل آسیب‌های فیزیکی معمولاً به‌طور ناگهانی شروع شده در حالی که سوزش پا در اثر نوروپاتی محیطی به‌تدریج ایجاد شده و با گذر زمان تشدید می‌شود. سوزش پا ممکن است همراه با دیگر علائمی که پا را درگیر می‌کنند احساس شود، ازجمله: تورم، قرمزی، درد، تنگی نفس و تغییرات در رنگ پوست.
- خونریزی
- تاول
- درد
- قرمز و گرم شدن و تورم
- خارش یا دیگر احساس‌های غیرطبیعی در پاها
داغ شدن کف پا ممکن است با علائم دیگری همراه باشد که دیگر دستگاه‌های بدن را درگیر می‌کنند ازجمله:
- ضربان‌های ضعیف یا غایب
- تغییر در حواس
- مشکلات راه رفتن
- خواب‌آلودگی بیش از حد در روز
- حساسیت شدید نسبت به لمس
- مشکلات کف پا مثل زخم و درد استخوان و مفاصل
- اختلالات تعادل
- ضعف عضلانی
- درد عصبی
- احساس درد به هنگام راه رفتن
- کاهش توانایی احساس درد و تغییرات دما
- درد شدید که ممکن است به هنگام شب شدیدتر باشد.
- اختلالات خواب
عوارض
عوارض احتمالی داغ شدن کف پا شامل موارد زیر می‌باشند:
- آسیب مغزی (اگر احساس سوزش کف پا به دلیل سکته ایجاد شده باشد).
- از دست دادن اندام
- آسیب عصبی دائمی
درمان سوزش کف پا
دارودرمانی
درمان داغ شدن کف پا، اصلاح هرگونه آسیب عصبی است که به عنوان راه اصلی درمان مورد توجه قرار می‌گیرد. در برخی از موارد، درمان بیماری‌های ایجاد کننده عارضه می‌تواند بهبود نوروپاتی و علائم آن را بهبود بخشد. در موارد دیگر مانند نوروپاتی کوچکی که علت آن مشخص نیست، پزشک بر روی درمان علائم فرد تمرکز می‌کند. برای افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی، درمان با کنترل سطح قند خون در حد طبیعی انجام می‌شود. این کار معمولاً نیازمند تغییرات در رژیم غذایی، داروهای خوراکی و در برخی موارد تزریق انسولین است.
برای افرادی که به دلیل دیگر اشکال نوروپاتی دارای داغ شدن کف پا هستند، جلوگیری از تحمل آسیب بیشتر عصب ضروری است. در زیر موارد خاص و درمان‌هایی که برای آن‌ها انجام می‌شود ذکر شده است:
- کمبود ویتامین، استفاده از ویتامین B12 خوراکی یا تزریقی می‌تواند کمبود این ماده را جبران کند.
- بیماری‌های مزمن کلیوی، ممکن است برای از بین بردن مواد سمی ایجاد کننده‌ی نوروپاتی و گرم شدن کف پا، عمل دیالیز ضروری باشد.
- استفاده‌ی خوراکی از هورمون تیروئیدی مصنوعی سطح این هورمون را بالا برده و معمولاً باعث بهبود نوروپاتی و داغ شدن کف پا می‌شود.
مراقبت خوب از پاها
پاهای خود را هر روز بررسی کنید. اگر بیمار نتواند در پای خود احساس درد کند، ممکن است آسیب به پا را نیز متوجه نشود. شما می‌توانید با استفاده از چشمان خود، به دنبال این مشکلات بگردید. اگر پاهای بیمار خشک هستند، از یک لوسیون بر روی پوست آن استفاده کنید (به غیر از لای انگشتان). از کفش‌ها و جوراب‌هایی استفاده کنید که اندازه‌ی پا بوده و آن‌ها را همیشه به پا داشته باشید. برای شستشوی پا از آب گرم استفاده کرده و سپس آن‌ها را به دقت خشک کنید.
- از جوراب‌هایی با جنس طبیعی استفاده کنید نه جوراب‌هایی که جنس مصنوعی دارند. مثل 100 درصد پشم یا پنبه.
- در اکثر موارد از جوراب سفید استفاده کنید. چراکه جوراب‌های رنگی دارای رنگ‌های سمی هستند.
- قبل از استفاده‌ی جوراب آن را بشویید تا رنگ و مواد شیمیایی از آن خارج شوند.
- کفش و جوراب خود را به هنگام پیاده‌روی و در طول روز عوض کنید.
- از لاک زدن ناخن‌های پا، استفاده از لوسیون های سمی و یا مواد دیگر در منطقه‌ی پا خودداری کنید.
- در انتهای روز پای خود را در محلول نمک اپسوم قرار داده و به آن استراحت دهید. این کار سبب تسکین درد، از بین رفتن بوی بد پا، نرم شدن پوست و کمک به خارج شدن سموم از پا خواهند شد. نصف لیوان نمک اپسوم را به یک تشت بزرگ آب گرم اضافه کنید. آن را به خوبی مخلوط کرده و سپس به آن یخ اضافه کنید تا آب خنک شود. این کار سبب تسکین بهتر درد خواهد شد. تا زمانی که احساس خوبی دارید پای خود را درون محلول نگه دارید. سپس پاهای خود را خشک کرده و آن‌ها را بر روی یک چهارپایه بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- تا حد امکان پابرهنه رفت و آمد کنید.
کفش
کفش مناسب و اندازه‌ی پا که به خوبی از پا حمایت کند، نقطه‌ی شروع خوبی برای از بین بردن مشکلات مربوط به پاست.
- به‌عنوان یک قانون عمومی، از کفش پاشنه‌بلند استفاده نکنید. از کفش‌هایی استفاده کنید که حالت پا را مشابه زمانی که پابرهنه راه می‌روید نگاه می‌دارند.
- از کفش‌هایی با جنس‌های طبیعی استفاده کنید. کفش‌هایی که با مواد مصنوعی و شیمیایی ساخته نشده‌اند مانند چرم، کنف، کتان یا پشم.
- کفش‌های خود را عوض کنید و به کفش اجازه بدهید تا قبل از استفاده‌ی مجدد خشک شود.
- کفی‌های مصنوعی را با جنس‌های طبیعی مثل چرم جایگزین کنید.
