زانوی پرانتزی: درمان پای پرانتزی با تغذیه، یوگا و پیلاتس، کاهش وزن

تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲

تقریبا تمامی نوزادان به طور طبیعی دارای زانوی پرانتزی هستند. این حالت در اثر محدودیت در فضای رحم مادر و عدم توانایی جهت حرکت ایجاد می‌شود. در حقیقت حرکت کردن جهت درمان زانوی پرانتزی به طور طبیعی الزامی می‌باشد. در بیشتر موارد با افزایش سن، حالت پرانتزی زانوی کودک رفع می‌شود. بهبود پای پرانتزی کودک به رژیم غذایی مناسب حاوی مقادیر کافی ویتامین D و حرکت به اندازه کافی نیاز دارد.

گاهی اوقات، پاهای کودکان ممکن است توجه کافی را به خود جلب نکنند و زانوی پرانتزی بهبودی پیدا نکند. در چنین مواردی، این مشکل ممکن است تا دوران بزرگسالی ادامه داشته باشد و شخص در طول عمر خود با آن مواجه شود. علاوه بر این، این مشکل می‌تواند باعث بروز آرتروز در مفاصل زانو شود و حتی ممکن است بر وضعیت بدنی تأثیر بگذارد و سبب آسیب‌دیدگی در قسمت‌های دیگر بدن شود، از جمله مچ پاها، لگن، شانه‌ها و مهره‌های ستون فقرات.

جهت تشخیص علت بروز زانوی پرانتزی بایستی با پزشک مشورت شود؛ چرا که انتخاب گزینه درمانی مناسب به تشخیص علت بروز عارضه بستگی دارد. معمولاً درمان شامل تمارین ورزشی و مصرف دارو می‌باشد.

دلایل بروز زانوی پرانتزی 

وقتی شخص در حالت ایستاده قرار می‌گیرد و پاهایش را در کنار هم قرار می‌دهد، اگر فاصله قابل توجهی بین زانوها وجود داشته باشد، زانوی پرانتزی به وضوح قابل مشاهده است. این مشکل معمولاً در نوزادان بین 18 ماه تا 3 سالگی رخ می‌دهد، اما در برخی موارد ممکن است در بزرگسالان نیز ایجاد شود. بروز زانوی پرانتزی در بزرگسالان دلایل متعددی دارد، از جمله کمبود ویتامین D، سوء تغذیه، بیماری بلانت، مسمومیت با سرب یا فلوراید و حتی شکستگی استخوانی که به طور کامل درمان نشده یا بهبود نیافته است.

دلایل شایع بروز زانوی پرانتزی عبارتند از:

• بیماری بلانت: این بیماری در اثر عدم رشد بخش داخلی تیبیا (استخوان درشت‌نی) بروز کرده و سبب بروز ناهنجاری می‌شود. تشخیص این بیماری از طریق معاینه و تصویربرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود.
• راشیتیسم: این بیماری در اثر کمبود ویتامین D ایجاد شده و منجر به نرم شدن استخوان‌ها می‌شود. پس از جهش رشد یا در طول زمستان به علت عدم وجود نور خورشید به مقدار کافی، امکان دارد اختلال در وضعیت بدنی یا طرز قدم برداشتن در شخص مشاهده شود. تشخیص این عارضه بوسیله معاینه، تصویربرداری با اشعه ایکس و آزمایش خون انجام می‌شود.
• استئوکندروم: استئوکندروم در واقع تومور خوش‌خیم استخوان است که معمولاً نزدیک صفحات رشد استخوان‌های بلند ایجاد می‌شود. افزایش فشار و وجود تومور در بخش جانبی زانو منجر به بروز زانوی پرانتزی می‌شود. تشخیص این بیماری بوسیله معاینه، تصویربرداری با اشعه ایکس و نمونه‌برداری انجام می‌شود.
• استئوژنز ایمپرفکتا: در اثر این عارضه، کلاژن غیر طبیعی (از لحاظ مقدار یا کیفیت) باعث می‌شود تا استخوان بیمار به راحتی دچار شکستگی شود و بیماران معمولاً دارای قد کوتاهی می‌باشند. زانوی پرانتزی در اثر وارد شدن آسیب به طور مداوم به بخش داخلی تیبیا بروز می‌کند و سبب محدودیت رشد می‌شود. تشخیص این بیماری از طریق تصویربرداری با اشعه ایکس و آزمایش ژنتیکی انجام می‌شود.
• خمیدگی قدامی- خارجی استخوان تیبیا: این عارضه در اثر عدم اتصال تیبیا (درشت‌نی) و فیبولا (نازک‌نی) ایجاد می‌شود و در طول اولین سال پس از تولد، استخوان را در معرض شکستگی قرار می‌دهد. تشخیص این عارضه بوسیله تصویربرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود.

آیا زانوی پرانتزی قابل درمان است؟ 

بله، برای درمان زانوی پرانتزی روش‌های غیر جراحی و طبیعی متعددی وجود دارد. این روش‌ها شامل انجام تمرینات ورزشی مخصوص، حرکات کششی و مصرف مکمل‌های غذایی مخصوص می‌شوند.

ویتامین D‌ و کلسیم 

استفاده از رژیم غذایی مناسب جهت عملکرد بهینه بدن بسیار اهمیت دارد. کمبود ویتامین بایستی هر چه سریع‌تر جبران شود چرا که می‌تواند سبب تشدید پای پرانتزی شود. کلسیم و ویتامین D نقش بسیار مهمی در درمان زانوی پرانتزی دارند. مصرف اسیدهای چرب امگا در رژیم غذایی نیز در بهبود زانوی پرانتزی مؤثر است. این اسیدها در دانه‌های گیاهان و روغن ماهی وجود دارند و در ساخت و محافظت از برخی از بافت‌های بدن تأثیر دارند. اسیدهای چرب امگا به طور طبیعی به بهبود زانوی پرانتزی کمک می‌کنند.

ارزیابی رژیم غذایی کودک در طول سال‌های اولیه زندگی‌شان در جهت بهبود زانوی پرانتزی اهمیت زیادی دارد. استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل حاوی مواد مغذی ضروری در بزرگسالان دارای زانوی پرانتزی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

کاهش وزن 

کاهش وزن در جهت بهبود زانوی پرانتزی تأثیر به سزایی دارد. حتی مقدار کمی اضافه وزن نیز می‌تواند سبب تشدید عارضه شود چرا که در این حالت به استخوان‌ها و مفاصل فشار بیشتری وارد می‌شود و به تدریج در آن‌ها تغییر شکل ایجاد می‌شود. در صورت وجود اضافه وزن زیاد، استفاده از روش جراحی جهت کاهش وزن بهترین گزینه محسـوب می‌شود. البته کاهش وزن با به‌کارگیری ورزش‌هـای مناسب و استفاده از رژیم غذایی حاوی مواد سالم خطر کمتری را به همراه دارد.

یوگا و پیلاتس

یوگا و پیلاتس ورزش‌های بسیار مناسبی جهت ایجاد کشش در قسمت‌های مختلف بدن محسوب می‌شوند. این ورزش‌ها همچنین در تقویت عضلات مرکزی بدن مؤثر هستند و به بهبود تعادل و همچنین بهبود وضعیت بدنی کمک می‌کنند. وضعیت بدنی مناسب و داشتن عضلات قدرتمند در بخش مرکزی بدن در بهبود زانوی پرانتزی مؤثر هستند، به همین دلیل تمارین کششی در درمان این عارضه تأثیر زیادی دارند.

فیزیوتراپی 

صرف نظر از نوع داروی مصرفی، پس از درمان زانوی پرانتزی استفاده از فیزیوتراپی جهت بهبود عضلات پا الزامی می‌باشد. این روش درمانی به بیمار در جهت راه رفتن بدون تلاش زیاد کمک می‌کند. در صورت استفاده از روش جراحی، بایستی به مدت دو هفته از فیزیوتراپی استفاده شود. همچنین در صورتی که از روش‌های غیر جراحی استفاده شود، استفاده از فیزیوتراپی برای مدت سه تا پنج ماه ضروری می‌باشد.