تاریخ ۲۴ آبان ۱۴۰۲
بیشتر افراد پاهای خود را به سمت جلو یا بیرون قرار می‌دهند، اما برخی از افراد پاهای خود را به سمت داخل قرار می‌دهند. این وضعیت را انحراف پا به داخل یا پاهای کبوتری می‌نامند. انحراف پا به داخل در کودکان بسیار رایج است و بیشتر کودکان زیر دو سال در مراحل رشد طبیعی خود این وضعیت را تجربه می‌کنند. در اکثر موارد، انحراف پا به داخل بدون نیاز به درمان خود به خود بهبود می‌یابد. اما در برخی از کودکان، این وضعیت به تنهایی بهبود نمی‌یابد و نیاز به درمان دارد. انحراف پا به داخل باعث لغزش و سکندری خوردن کودکان می‌شود، اما درد ندارد و به التهاب مفاصل منجر نمی‌شود. کودکان مبتلا به انحراف پا به داخل ممکن است در پیدا کردن کفش مناسب مشکل داشته باشند و برخی از کودکان احساس ناراحتی به خاطر تفاوت خود با دیگران داشته باشند.
جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو وقت در کلینیک پا دکتر فرخانی با ما تماس بگیرید.
علل
در اکثر موارد، انحراف پاها به سمت داخل در یک خانواده رخ می‌دهد و جلوگیری از آن معمولا غیرممکن است زیرا انحراف پاها به داخل در اثر یک جهش یا ناهنجاری غیرقابل کنترل ژنتیکی ایجاد می‌شود. سه عامل اصلی باعث انحراف پاها به داخل می‌شود.
متاتارسوس ادکتوس (پاهای خمیده)
اعتقاد برخی بر این است که پاهای خمیده در اثر حالت خمیده‌ی نوزاد قبل از تولد ایجاد می‌شوند. یک یا هر دو پای کودک از وسط پا به سمت داخل خمیده شده و به شکل لوبیا یا کلیه در می‌آیند. خمیدگی‌های خفیف و متوسط تا سن چهار تا شش ماهگی به خودی خود برطرف می‌شوند.
تورشن فمورال (چرخش ران)
فمور (استخوان ران) یک استخوان است که از باسن تا زانو در بدن قرار دارد. در حالت تورشن فمورال (یا آنتی ورژن فمورال)، استخوان فمور به سمت داخل چرخیده است و باعث انحراف زانوها و پاها به داخل می‌شود. این وضعیت در نوزادان بسیار شایع است و تا سن ده سالگی به طور طبیعی بهبود می‌یابد. والدین معمولاً بین دو تا چهار سالگی برای اولین بار با تورشن فمورال در کودکان آشنا می‌شوند. کودکان مبتلا به تورشن فمورال ممکن است مشکلی در نشستن در حالت چهارزانو داشته باشند و ترجیح می‌دهند با دو زانو نشسته باشند.
تورشن تیبیا (چرخش استخوان درشت نی به داخل)
تیبیا (استخوان درشت نی) یک استخوان در جلوی پا است که از زانو تا مچ پا در بدن قرار دارد. در حالت تورشن تیبیا، استخوان تیبیا به سمت داخل چرخیده و باعث انحراف پاها به سمت داخل می‌شود. این وضعیت نیز در نوزادان بسیار شایع است و معمولاً در سن 18 تا 24 ماهگی به طور طبیعی بهبود می‌یابد. اگر تورشن تیبیا به طور خودی خود بهبود نیابد، معمولاً وقتی کودک برای اولین بار شروع به راه رفتن می‌کند، والدین به مشکل او پی می‌برند.
تمامی عواملی که باعث چرخش پا به داخل می‌شوند، به صورت خانوادگی به ارث می‌رسند. والدین یا پدربزرگ‌هایی که در کودکی پاهای کبوتری داشته‌اند، این ویژگی را از طریق ژنتیک به نسل‌های بعد منتقل می‌کنند. پاهای کبوتری همراه با مشکلات دیگری در استخوان‌های پا و ران نیز تأثیر خواهند داشت.
علائم بیماری
در مورد متاتارسوس ادکتوس، علائم در هنگام تولد یا کمی بعد از تولد به راحتی تشخیص داده می‌شود. در متاتارسوس ادکتوس یکی یا هر دو پای نوزاد، حتی در هنگام استراحت به سمت داخل چرخیده است. والدین متوجه خواهند شد که قسمت خارجی پا انحنا دارد، و هلالی شکل است.
تورشن تیبیا داخلی تا زمانی که نوزاد شروع به راه رفتن کند، زیاد مشخص نیست. والدین باید توجه کنند که یکی یا هر دو پای کودک با هر قدم به سمت داخل می‌چرخد.
تورشن فمورال متوسط بعد از سه سالگی قابل تشخیص است، اما برخی از علائم واضح آن در سن 5 تا 6 سالگی نمایان خواهد شد.
در بسیاری از موارد، پا و زانو هردو با راه رفتن چرخش پیدا می‌کنند. این چرخش و انحنا حتی زمانی که کودک در یک مکان ثابت ایستاده نیز نمایان است. کودکان مبتلا به تورشن فمورال متوسط، اغلب به صورت چهار زانو یا با پاهای دراز شده روی زمین یا با پاهایی که به سمت پهلوها باز بوده و به شکل W هستند، می‌نشینند.
یک حالت دیگر به نام چرخش پا به خارج نیز وجود دارد. در این حالت، پاها به سمت خارج انحنا دارند. همان مشکل استخوانی که باعث چرخش پا به داخل می‌شود، می‌تواند باعث چرخش پا به خارج نیز شود.
تشخیص
چرخش پا به داخل ممکن است خفیف و غیر قابل تشخیص باشد و یا آنقدر واضح و آشکار باشد که بر راه رفتن کودک تاثیر گذارد.
برای تشخیص چرخش پا به داخل و علت آن، پزشک کودک را در حال ایستادن و راه رفتن مشاهده می‌کند. همچنین پزشک باید پاهای کودک را به آرامی حرکت دهد تا ببیند زانوها چگونه خم می‌شود و به دنبال نشانه‌ای از چرخش یا پیچ خوردگی در باسن کودک بگردد.
ممکن است پزشک بخواهد تصاویری از پاهای کودک نیز گرفته شود. تصاویر ممکن است عکس رادیوگرافی یا سی تی اسکن باشند تا پزشک بتواند حالت قرارگیری استخوان‌ها را ببیند. نوعی فیلم اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی وجود دارد که تصویر متحرک استخوان‌های پا و ران کودک را نشان می‌دهد.
درمان چرخش پنجه پا به داخل
در مواردی که چرخش پا به داخل بسیار خفیف یا متوسط است، مشکل بدون درمان برطرف می‌شود. رفع بیماری ممکن است چند سال طول بکشد اما معمولا استخوان‌ها به خودی خود به حالت طبیعی برمی‌گردند.
نوزادانی که به ماتاتارسوس ادکتوس شدید مبتلا هستند باید قسمتی از پایشان که مشکل دارد به مدت چند هفته در گچ باشد. گچ گرفتن برای نوزادان بالای شش ماه انجام می‌شود. هدف از گچ گرفتن این است که مشکل استخوان قبل از راه افتادن کودک برطرف شود. گاهی ماساژ قسمت بیرونی استخوان نیز به رشد مستقیم استخوان‌ها کمک می‌کند.
در اکثر موارد نوزادان مبتلا به تورشن تیبیا یا تورشن فمورال متوسط، نیاز به گچ، بریس، یا کفش مخصوصی ندارند. با گذر زمان مشکل به خودی خود برطرف می‌شود. در گذشته بریس‌های مخصوص شب و وسایل دیگری برای کودکان مبتلا به پنجه کبوتری تجویز می‌شد. اما ثابت شد که این وسایل موثر نبوده است.
پزشک با توجه به موارد زیر، درمان مناسب را برای کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن تعیین می‌کند.
- سن، وضعیت کلی سلامت و سوابق پزشکی کودک
- میزان چرخش پای کودک به داخل
اکثر کودکان مبتلا به فمورال آنتی ورژن با معاینه دقیق در طول چند سال درمان می‌شوند زیرا چرخش استخوان ران به داخل معمولا با گذر زمان به خودی خود برطرف می‌شود. زمانی که کودک رشد کرده و به سن 8 تا 10 سالگی یا به سن نوجوانی برسد، راه رفتنش حالت طبیعی یا تقریبا طبیعی خواهد یافت.
بریس‌ها، کفش‌های مخصوص و تمرینات ورزشی معمولا تاثیری بر افزایش سرعت بهبودی یا تحریک مکانیسم بدن برای اصلاح خود بخود فمورال آنتی ورژل ندارد.
جراحی
در صورتی که بیماری تا سن 9 یا 10 سالگی بهبود نیابد، ممکن است نیاز به جراحی برای اصلاح استخوان‌ها وجود داشته باشد. در کودکانی که در این سن هنوز به بیماری فمورال آنتی ورژن مبتلا هستند و بیماری به طور طبیعی بهبود نمی‌یابد، پزشکان ممکن است جراحی را انجام دهند تا استخوان فمور را در محل طبیعی قرار دهند و اصلاح کنند. این فرآیند که به عنوان استئوتومی چرخش مجدد فمورال شناخته می‌شود، شامل برش استخوان فمور توسط جراح، چرخاندن گره فمور به حالت نرمال و دوباره اتصال استخوان می‌شود.
